Bugun buyuk o‘zbek shoiri tavalludining 583 yilligi munosabati bilan biz Alisher Navoiyning adabiyot, madaniyat va ta’lim rivojiga qo‘shgan o‘chmas xizmatlarini e’tirof etib, yodga olamiz.

     1441-yil 9-fevralda tavallud topgan Alisher Navoiy o‘z iste’dodi, o‘tkir zehni va o‘z xalqi taraqqiyotiga intilishi bilan jahon adabiyoti tarixida o‘chmas iz qoldirdi.

     Alisher Navoiy nafaqat buyuk shoir, balki mutafakkir, faylasuf, davlat arbobi, vatanparvar ham edi. Uning ijodi nafaqat an’anaviy o‘zbek she’riyati, balki Eron, Arabiston, Turkiya adabiy maktablari ta’sirida ham adabiy shakllarning o‘ziga xos sintezi bilan ajralib turgan. Uning she’riyati uyg‘unlik va go‘zallik timsoli bo‘lsa, nasriy asarlari boy va hikmatli hikoyat bo‘lib, bugun ham mushtariylarni hayratlantiradi.

     Alisher Navoiy maorif rivojiga ham katta hissa qo‘shgan. U o‘zi tug‘ilib o‘sgan Hirotda madrasa tashkil etib, u yerda ilm-fan, adabiyot va san’atdan bilim berilgan. Uning ta’lim va madaniyatni qo‘llab-quvvatlashi jamiyat taraqqiyoti va rivoji haqidagi qarashlarini yoritib beradi.

     Alisher Navoiy ijodi tug‘ilganiga besh asrdan ko‘proq vaqt o‘tgan bo‘lsa-da, bugungi kunda ham barchani ilhomlantirib, dolzarbligicha qolmoqda. Uning she’riy asarlari ilhom va hikmat manbai bo‘lib, o‘zbek madaniyati va milliy birligiga qo‘shgan hissasi abadiy saqlanib qoladi. Uning xotirasi so‘z go‘zalligini qadrlaydigan, jamiyatda uyg‘unlikka intilayotganlarning qalbida abadiy yashaydi.

     Buyuk shoir va mutafakkir, atoqli davlat va jamoat arbobi Alisher Navoiyning bebaho ijodiy-ilmiy merosi nafaqat xalqimiz, balki jahon adabiyoti tarixida, milliy madaniyatimiz va adabiy-estetik tafakkurimiz rivojida alohida o‘rin tutadi.

     Ulug‘ shoir o‘zining she’riy va nasriy asarlarida yuksak umuminsoniy g‘oyalarni, ona tilimizning beqiyos so‘z boyligi va cheksiz ifoda imkoniyatlarini namoyon eta olgan.

     Alisher Navoiyning bezavol adabiy merosi misolida o‘zbek adabiyoti va madaniyatini chuqur o‘rganish va ommalashtirish har qachongidan ham muhim ahamiyat kasb etmoqda.

     Alisher Navoiyning ijodi ulkan. Olti dostonining hajmi 60 000 ga yaqin misrani tashkil etadi. 1483-1485 yillar Navoiy o‘z ichiga besh dostonni olgan “Hamsa” asarini yaratgan: “Hayrat ul-Abror” (“Yaxshi kishilaring hayratlanishi”), “Farhod va Shirin”, “Layli va Majnun”, “Sab’ai sayyor” (“Yetti sayyora”), “Saddi Iskandariy” (“Iskandar devori”).

     Alisher Navoiy o‘zining shoh asarlari, nodir devonlari, betakror g‘azal va dostonlari bilan bashariyat tamadduni va adabiyotiga beqiyos hissa qo‘shgan. Chunki alloma qalamiga mansub, yuksak mahorat va betakror so‘z san’ati ohangida yaratilgan, ulkan tarbiyaviy ahamiyatga ega bo‘lgan bebaho ijod namunalari asrlar osha o‘z mazmun va sayqalini yo‘qotmay, ulkan ma’naviy meros va adabiyotimiz gultojiga aylangan.

     To hirsu havas xirmani barbod oʻlmas,
     To nafsu havo qasri baraftod oʻlmas,
     To zulmu sitam joniga bedod oʻlmas,
     El shod oʻlmas, mamlakat obod oʻlmas.

     Alisher Navoiy

     Alisher Navoiy haqida qiziqarli faktlar:

     Buyuk mutafakkir “Navoiy” va “Foniy” taxalluslari bilan turkiy va forsiyda ijod qilib, yoshligidanoq zullisonayn shoir sifatida tanilgan.

      Navoiy yigitlik davrida 50000 baytdan ortiq she'rni yod bilgan.

     Alisher Navoiy o'z ijodida 26000 dan ortiq so'zdan foydalangan. Navoiy til, adabiyot, tarix, din va tasavvufga oid 30 dan ziyod asar yozgan.